بزرگترین و والاترین افتخارها و دستاوردها و مقدس ترین اهداف
با بیشترین تلاش و مجاهدت بدست میآید.همان که سبب شد خدای متعال طالب خون
سیدالشهداء7
باشد و آن همه لطف را در حق آن بزرگوار و حتی زائران و عزاداران و محبین آن عزیز
نثار کند. و آن، چیزی نبود جز اینکه امام حسین 7بالاترین و بیشترین تلاش را تا سر
حد نثار جان خود نمود و تمام هستی خویش و عزیزانش را در راه اعتلای حق فدا کرد.
دفع خطرات و یا بدست آوردن بعضی افتخارات بزرگ در هیچ روزگاری بدون ایثار و فداکاری و قربانی دادن حاصل نمیشود و اهداف بزرگ و مقدس محفوظ نمیماند. اینجاست که گروهی مومن و ایثارگر و مجاهد به میدان میآیند و با نثار خون خود از آئین حق پاسداری میکنند، که در منطق اسلام به این گونه افراد شهید گفته میشود.
در اسلام هر چه انسان آگاهانه تر و با اخلاص بیشتر به سوی جبهه حق علیه باطل برود و شهید شود از مقام بالاتری برخوردار است. وقتی اوراق تاریخ را ورق می زنیم بخش مهمی از افتخارات اسلام را شهدا آفریدهاند و بخش اعظمی از خدمت به اسلام را آنان کردهاند و قسم عمدهای از توطئههای دشمنان را آنان دفع نمودهاند و لذا امروز هم باید بیش از پیش بر این محور عزت بخش و حیات آفرین و افتخارآمیز کار و تلاش شود همانگونه که دشمنان قسم خورده با هم در مقابله با آن تلاش میکنند. به این نمونه دقت کنید، مایکل برانت[1] از معاونان سابق سیا (سازمان اطلاعات آمریکا ) میگوید: " بعد از مدتها تحقیق به این نتیجه رسیدیم که قدرت رهبر مذهبی ایران و استفاده از فرهنگ شهادت در انقلاب ایران تأثیر گذار بوده است." او در ادامه میگوید: "یکی از مواردی که باید روی آن کار میکردیم موضوع فرهنگ عاشورا و شهادت طلبی بود که هر سال شیعیان با برگزاری مراسمی این فرهنگ را زنده نگه میدارند ما تصمیم گرفتیم با حمایتهای مالی از برخی سخنرانان و مداحان و برگزار کنندگان این گونه مراسم که افرادی سودجو و شهرت طلب هستند، عقاید و بنیانهای شیعه و فرهنگ شهادت طلبی را سست و متزلزل کنیم و مسائل انحرافی درآن به وجود آوریم... .
پس بر ماست که فرهنگ عاشورایی امام حسین 7 و ایدة شهادت طلبی آن حضرت را پاس داریم تا اسلام ناب محمدی6 همچنان تداوم یابد.
درخواست شهادت
با اینکه تقاضای مرگ در اسلام مورد نکوهش قرار گرفته است [2] ولی تقاضا و درخواست شهادت یکی از دعاهایی است که در متون اسلامی مکرر آمده است.
به عنوان نمونه در انتهای زیارت جامعة امیرالمومنین7 میخوانیم:
واحینی یا رب سعیدا و توفنی شهیدا یعنی خدایا مرا سعادتمند زنده بدار و شهید بمیران . و در دعای شبهای ماه مبارک رمضان میخوانیم وَ قَتلاً فی سبیلِکَ فَوَفِّق لَنا خدایا به من توفیق ده تا در راه تو کشته شوم و نیز امیرالمومنین علی7 می فرمایند: نسأَل الله منازل الشهداء و معایشه السعداء و مرافقه الانبیاء. " از خداوند درجات شهیدان و زندگی سعادتمندان و همنشینی با پیامبران را درخواست می کنم"
در بخش دیگری می فرمایند: "اللهم... ان اظهرتنا علی عدونا فجنبنا البغی و سددنا للحق و ان اظهرتهم علینا فارزقنا الشهاده و اعصمنا من الفتنه" . بارالها... اگر ما را بر دشمن پیروز گردانیدی ما را از ظلم کردن نگهدار و بر حق موفق فرما و اگر آنان را بر ما غالب گرداندی شهادت را روزی ما کن و ما را از ایجاد فتنه مصون دار. [3]
در پایان دعای اول صحیفه سجادیه می خوانیم:
"حمداً نسعدُ به فی السعداء من اولیائه و نصیر به فی نظم الشهداء بسیوف اعدائه" خدا را ستایش که به کمکش در زمره سعادت یافتگان از دوستان او درآئیم و جزء کسانی که با سلاح دشمنانش به شهادت رسیده اند قرار گیریم.
در دعاهای ماه رمضان از امام حضرت صادق 7 می خوانیم: "و اسئلک ان تجعل وفاتی قتلاً فی سبیلک تحت رایۀ نبیک مع اولیائک" خدایا از تو می خواهم که مرگم را شهادت در راه خودت زیر پرچم اسلام با اولیائت قرار دهی.
مرگ حتمی است
آری هر کجا می باشیم و هر که باشیم، روزی مرگ به سراغ ما خواهد آمد.
هر جا باشید، مرگ شما را درمییابد; هر چند در محل برجسته محکم باشید! (آیه 78 سوره نساء)
اگرچه مرگ به سادگی هم نمیآید بلکه بشتاب به دنبال ما و طالب ماست. همانگونه که امام الموحدین و امیرالمومین 7 می فرمایند: "ان الموت طالب حثیث لا یفوته المقیم و لا یعجزه الهارب" مرگ با شتاب طلب کننده است از مرگ کسی نجات پیدا نمیکند چه آن کسی که در خانه خود مقیم است و چه آن کس که از مرگ فرار می کند.[4]
پس حال که مرگ حتمی است و انسان دیر یا زود باید از این سرای فانی به سرای ابدی منتقل شود پس چه بهتر که این انتقال بهترین ها باشد و انسان با شهادت در راه خدا که بهترین نوع مرگ است به سرای ابدی منتقل شود همانگونه که شهید محراب امام علی 7 در ادامه همان سخن می فرمایند: ان اکرم الموت القتل و الذی نفس ابن ابیطالب بیده لالف ضربه بالسیف اهون علی من میته علیّ الفراش.
بهترین نوع مرگ شهادت هست قسم به کسی که جان علی ابن ابی طالب در دست اوست هزار ضربت شمشیر در میدان نبرد نزد من آسانتر است از اینکه در بستر بمیرم.
چرا به کسی که در راه خدا کشته می شود، شهید می گویند؟
از چند جهت به کسی که در راه خدا کشته شود شهید میگویند: اول آنکه بنابر بیان جواهر الکلام چون شهید زنده است و حاضر و شاهد، پس به او شهید می گویند: "لانه لم یمت کانه شاهد ای حاضر."[5]
یا به خاطر اینکه، ملائکه کنار بدن شهید حاضر میشوند و او را مشاهده می کنند. "لان ملائکه الرحمان تشهده"[6]
و یا چون خداوند متعال و ملائکه بهشت را برای شهید گواهی می دهند: "لان الله و ملائکته شهود له بالجنه" [7]
و باز از جواهر الکلام آمده است که شهید کرامت ها و نعمت هایی را که خداوند بعد از شهادتش برای او مهیا نموده است را مشاهده می کند: "لانه یشهد ما اعدالله له من الکرامه".
و برای اینکه خداوند شهید را با پیامبر شاهد میگیرد برای رسیدگی بر اعمال امت های گذشته: "لانه ممن استشهد به یوم القیامه مع النبی علی الامم الخاله"[8]
و برای اینکه شهید با علم و یقینی که به خدا و روز جزا دارد برای حفظ دین خدا با دشمن می جنگد تا کشته شود.
آرزوی شهید[9]
اولیاء خدا در دو صورت از خواستن طول عمر صرف نظر می کنند، یکی آنگاه که احساس کنند هر چه بمانند توفیق بیشتری در اطاعت و بندگی نمییابند و بر عکس به جای تکامل، تناقص مییابند (طول عمر بشرط عبادت و بندگی خدا است)
صورت دوم در طلب شهادت است. اولیاء خدا، مرگ به صورت شهادت را بلا شرط از خدا طلب میکنند زیرا شهادت انتقال به جهان دیگر است که امر محبوب و مطلوب و مورد آرزوی اولیاالله است.
این است که میبینیم آنگاه که امیرالمومنین علی 7 شهادت نصیبشان گشت از خوشحالی در پوست خود نمیگنجد و در فاصله ضربت خوردن تاشهادت میفرماید: "والله ما فَجِانی من الموت وارد کرهته و لا طالع انکرته و ما کنت الا کقارب ورد و طالب وجَد" یعنی به خدا قسم هیچ امر مکروه و خلاف انتظاری برای من رخ نداده است همان رخ داده که میخواستم، به آرزوی خود که شهادت است رسیدم. مثل کسیکه شب تاریک در جستجوی آب در صحرا میگردد و ناگاه چاه آبی پیدا میکند مَثل من مَثل جویندهای است که به مطلوب خود نائل شده باشد.
قداست شهید
قداست شهادت از چیست؟ چرا شهید مقدس است؟
شهادت از آن جهت که کشته شدن است تقدس ندارد بسیاری از کشته شدن هاست که نفله شدن است و در مورد اصل کشته شدنش هم هیچ افتخاری نیست. مرگی شهادت است که انسان با توجه به خطرات و به خاطر هدفی مقدس و انسانی و به تعبیر قرآن فیسبیلالله (در راه خدا برای خدا) از آن استقبال کند.
و لذا شهادت را دو رکن است، یکی اینکه در راه خدا و فیسبیلالله باشد و هدف مقدس باشد و دوم اینکه آگاهانه صورت گرفته باشد.
شفاعت شهید
خداوند در قیامت شفاعت سه دسته را قبول میکند: یکی، انبیاء دوم، علماء و دسته سوم شهدا. آری، از طبقه انبیاء و ائمه و علمائی که راه ائمه را پیش گرفتهاند که بگذریم، طبقهای که در قیامت برای شفاعت ظهور میکند، طبقه شهدا هستند. بعد از انبیاء و اوصیاء و علماء، شهدا هستند که گروه گروه مردم را از ظلمت گمراهی نجات داده و به شاهراه روشن هدایت رساندهاند.
منطق شهید
منطق شهید، منطقی است آمیخته با منطق عشق از یک طرف و منطق اصلاح از طرف دیگر.
منطق شهید ترکیبی است از منطق یک مصلح دلسوخته و دلسوز برای اجتماع و منطق یک عارف عاشق لقای پروردگار.
آری منطق شهید، منطق دیگری است منطق سوختن و روشن کردن، منطق دمیدن روح به اندام مرده ارزشهای انسانی.
منطق حماسه آفرینی، منطق دورنگری و نگاه به آیندهای روشن.
گریه بر شهید
بعد از جنگ اُحد وقتی پیامبر اسلام 6از اُحد به مدینه بازگشتند، دیدند از خانه همه شهدای اُحد صدای گریه میآید، جز خانة جناب حمزه سیدالشهدا، حضرت فرمودند: همۀ شهدا گریه کننده دارند جز حمزه که گریه کنندهای ندارد.
تا این خبر به زنان صحابه رسید، زنانی که برای فرزندانشان یا شوهرانشان یا برادرانشان میگریستند به احترام پیامبر و جناب حمزه به خانه حمزه آمدند و برای حمزه گریستند.
این جریان نشان داد که اسلام مایل است که مردم بر شهید بگریند، زیرا شهید حماسه آفرین است و گریه بر شهید، شرکت در حماسه او و هماهنگی با روح او و موافقت با نشاط او و حرکت در موج اوست.
خون شهید
خون شهید هر قطرهاش تبدیل به صدها قطره و هزاران قطره بلکه دریایی از خون میگردد و در پیکر اجتماع وارد میشود. لهذا پیغمبر اکرم 6فرمودند: "ما من قطره احب الَی الله من قطره دم فی سبیل الله " هیچ قطرهای در مقیاس حقیقت و در نزد خدا از قطره خونی که در راه خدا ریخته شود بهتر نیست.[10]
بدن شهید
یکی از دستورات اسلامی این است که هر فرد مسلمان که میمیرد بر دیگران واجب است که بدن او را به ترتیب مخصوص غسل دهند و شستشو نمایند، ولی این دستور یک استثناء دارد، و آن استثناء شهید است که از این دستورات فقط نماز و دفن در مورد شهید اجرا میشود. این استثنا خود راز و رمزی دارد و نشانة این است که روح و شخصیت شهید آن چنان پاک و وارسته شده که در بدنش و در خونش و حتی در جامهاش اثر گذاشته است.
تربت شهید
صدیقه طاهره فاطمه زهرا 3وقتی پدر بزرگوارشان دستور تسبیحات معروف را به ایشان دادند: (34 مرتبه الله اکبر 33 مرتبه الحمدالله 33 مرتبه سبحان الله که بعد از نماز به عنوان تعقیب یا قبل از خواب سفارش شده) از تربت قبر حمزه بن عبدالمطلب تربت شهید برای خود، تسبیحی ساختند پس خاک شهید محترم است، قبر شهید محترم است.
بعد از امام حسین 7 متبرک ترین خاک برای کسی که می خواهد از خاک شهید تبرک بجوید، تربت حسین بن علی سیدالشهدا 7است و بهتر اینکه سجده نماز هم بر تربت سیدالشهدا 7 باشد تا اجر و ثواب آن صد برابر گردد.
حماسه شهید
شهید حماسه آفرین است. در ملتهایی که روح حماسه مخصوصاً حماسه الهی میمیرد بزرگترین خاصیت شهید این است که حماسه مرده را از نو زنده میکند.
جاودانگی شهید
شهید با خون خود و در حقیقت با تمام وجود و هستی خود ارزش و ابدیت و جاودانگی مییابد. خون شهید برای همیشه در رگهای اجتماع میجهد. هرکس و هر گروه با قسمتی از خود جاودانگی مییابد و شهید با تمام وجود خود به جاودانگی می رسد.
پیامبر عظیم الشان اسلام 6فرمودند: "فَوقَ کُلِ ذی برٍّ برّ حتی یُقتل فی سبیل الله و اذا قتل فی سبیل الله فلیس فوقه برْ" [11] برتر از هر نیکوکاری, نیکوکاریست تا آنگاه که در راه خدا شهید شود، همین که در راه خدا شهید شد، دیگر بالا دست ندارد و برتر از او نیست.
حق شهید
همه گروههای خدمتگزار مدیون شهدا هستند ولی شهدا مدیون آنها نیستند یا کمتر مدیون آنهایند. عالم فیلسوف، مخترع، معلم، کارگر و غیره ... نیازمند محیطی مساعد و آزادند تا کار و خدمت خود را انجام دهند ولی شهید آن کسی است که با فداکاری و از خودگذشتگی خود و با سوختن و خاکستر شدن خود محیط را برای دیگران مساعد می کند. مثل شهید مثل شمع است که خدمتش از نوع سوخته شدن و فانی شدن و پرتو افکندن است تا دیگران در پرتو این نور که به بهای نیستی و تمام شدن اوست بنشینند و آسایش بیابند و کار خویش را انجام دهند
اَجر شهید
این سخنان در مورد معنای خاص شهادت بود اما معنای وسیع و عام شهادت آن است که انسان در مسیر انجام وظیفه الهی کشته شود یا بمیرد یا آنکه تا آخر در مسیر رضای الهی بماند. لذا در روایات اسلامی آمده است که چند گروه شهید از دنیا می روند یا اجر شهدا را دارند.
پیامبر اکرم 6 فرمودند: "اذا جاء موت طالب العلم و هو علی هذا الحال مات شهیدا" کسی که در راه تحصیل علم از دینا برود شهید مرده است. [12]
پیامبر اعظم6فرمودند:
"من قُتِلَ دوُنَ مَظلَمَه فَهو شَهید" هر کس در راه دفع ستم از خود کشته شود شهید است.
"مَن عَشِقَ فَکَتمَ و عَفَّ فَماتَ فَهو شَهید" عاشقی که عشق خود را بپوشاند و پاکدامنی کند و بمیرد شهید است.
"مَن ماتَ عَلی حُبِ آلِ محَمد ماتَ شَهیدا" هرکس بر دوستی آل محمد بمیرد شهید است.[13]
"مَن سَألَ الله الشهاده مُخلِصاً اعطاهُ الله اَجر شَهید و اِن ماتَ عَلی فِراشِه" هر کسی از روی اخلاص شهادت را از خدا بخواهد خداوند اجر شهید به او عنایت میکند، هر چند در بستر بمیرد.
امام رضا 7به ابن شبیب فرمودند: ای پسر شبیب، اگر دوست داری ثواب آن افرادی را داشته باشی که با امام حسین 7 شهید شدند، هرگاه یاد آن حضرت میکنی بگو: "یالیتنی کنت معهم فافوز فوزاً عظیما "ای کاش من هم با شهدای کربلا بودم تا رستگاری بزرگی نصیبم میشد.
پیامبر اسلام 6فرمودند: هر کس هر شب آیه 285 سوره بقره: "آمَنَ الرّسول"... را بخواند هرگز شر شیطان و جبار و علت دیوانگی به وی نرسد و اگر بمیرد شهید مرده باشد و با شهیدان برخیزد و با شهیدان در بهشت شود و در بهشت به همسایگی شهدای کربلا باشد.[14]
امیرالمومنین علی 7میفرمایند: "من مات منکم علی فراشه و هو علی معرفه حق ربه و حق رسوله و اهل بیته مات شهیدا" کسی که در بستر از دنیا برود اما معرفت حق پروردگار و معرفت حق پیامبر و اهل بیتش را داشته باشد، شهید از دنیا رفته است.[15]
امام زین العابدین 7فرمودند: "من مات علی موالاتنا فی غیبه قائمنا اعطاه الله اجر اَلْف شهید مثلُ شهداء بدر و اُحد" کسی که در زمان غیبت قائم ما (بر دوستی ما بماند) و با دوستی ما از دنیا برود خداوند پاداش هزار شهید مثل شهدای بدر و اُحد را به او عطا خواهد کرد.[16]
در آخر این قسمت توجه کنیم به سخن زیبای امام علی 7 که در مورد سختی دوران آخرالزمان و دینداری در آن دوران و پاداش کسانی که استقامت میکنند، میفرمایند: "المُنتظرُ لامرِنا کالمُتُشَحّط بِدَمه فی سبیل الله" [17] کسی که در ا نتظار تحقق امر ما (حکومت آل محمد) باشد، همانند آن رزمندهای است که در راه خدا در خون خود دست و پا می زند.
مسلم است که این پاداش عظیم و فوق العاده در دو حدیث قبل را به هر کسی که مدعی انتظار و فرج حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است، نمی دهند بلکه باید در کوران مصائب و مشکلات دینی آبدیده و قوی پنجه شود و همانند سربازان فداکار جان به کف در راه دینداری و دفاع از دین استقامت نماید تا پاداش شهید به او تعلق گیرد که این خود یکی از بهترین مصادیق حسن عاقبت است. "اللهمَ جْعَلْ عَواقب اُمورنا خَیرا"